Geef de pen aan de leerling.
- maidersmet
- 3 dec 2024
- 4 minuten om te lezen
Vorig semester schreef ik in een blogpost over lezen in de klas. Iets waar ik zelf mee worstelde tijdens de stage, want helaas pindakaas, dit is niet het favoriete onderwerp van leerlingen.
Nog iets dat niet echt met gejuich onthaald wordt in de klas, is de productieve vaardigheid schrijven. Ik vroeg me af hoe ik dit als onervaren leerkracht toch in goede banen kan leiden vertrekkend vanuit een sterke schrijfdidactiek. Ik vond mijn antwoord grotendeels in het artikel van het tijdschrift 'Fons'.
Schrijven zonder zijwieltjes
Schrijfonderwijs volgt vaak de volgende vaste cyclus: van opdracht naar tekstproductie gevolgd door feedback van de leerkracht. Bij de volgende opdracht wordt er verwacht dat ze de gegeven feedback toepassen. In deze aanpak krijg je statische rollen: de leerling als tekstproducent en de leerkracht als corrector. Werkt deze aanpak wel om leerlingen uiteindelijk zonder zijwieltjes een goede tekst te laten schrijven?
Van schrijver naar redacteur
De auteur uit het artikel En dan nog eens schrijvenā¦ uit FonsĀ is niet overtuigd. Hij pleit voor een schrijfdidactiek waarbij leerlingen zelf actief aan de slag gaan met hun eigen teksten.
Het doel is tweeledig: feedback deel laten uitmaken van het schrijfproces Ć©n leerlingen zelfredzaam maken bij schrijven.
Om dit te bereiken zijn er enkele technieken die in de klaspraktijk al hun vruchten hebben afgeworpen:
Eerst de basis, dan de finesse
Bij schrijftaken krijgen leerlingen heel veel informatie tegelijk: instructies, tips, evaluatiecriteria, ...
De cognitieve belasting ligt daardoor erg hoog, want ze moeten nu twee mogelijke hindernissen tegelijk tackelen, namelijk de opdracht overleven Ć©n alles juist toepassen.
Het schrijfproces opsplitsen in twee fasen verlaagt deze cognitieve belasting. In plaats van leerlingen meteen hun definitieve tekst te laten indienen, leveren ze eerst een ruwe versie in die vooral op de inhoud focust. Pas in de tweede fase zetten ze in op het bijschaven van de tekst.
Leerlingen leren zo gerichter hun schrijfvaardigheid verfijnen zonder overweldigd te raken door die wirwar aan instructies en criteria.
Werken naar een zelfcorrigerende schrijfhouding
Niet elke leerling heeft de discipline om de tekst grondig na te lezen, waardoor heel wat fouten, zoals herhalingen en ontbrekende woorden, blijven staan.
Als leerlingen luisteren naar het eindresultaat, vallen deze fouten wel op.
Text-to-speech-toepassingen als Readers of Voki zijn hiervoor zeker geschikt.
Een tweede tip die gegeven wordt is leerlingen leren gebruikmaken van tools zoals Schrijfassistent. Deze online tool geeft hen onmiddellijk spel-, stijl- en taaltips waarmee ze zelfstandig hun tekst kunnen verbeteren.
En waarom AI, zoals bijvoorbeeld ChatGPT, niet inschakelen? Leerlingen leren dat ChatGPT hun geschreven tekst kan verbeteren mits ze gebruikmaken van de juiste prompts.
Peerfeedback omarmen
Peerfeedback is een andere effectieve manier om leerlingen actief bij het schrijfproces te betrekken. Om te zorgen dat ze niet blijven hangen bij oppervlakkige tips, is een doelgerichte aanpak noodzakelijk.
Opdrachten als 'Markeer twee zinnen die je onduidelijk vindt' of 'Duid aan waar een voorbeeld nodig is' geven leerlingen houvast bij het geven van feedback aan elkaar en zorgen voor een gewenst resultaat.
Sterke voorbeelden als leidraad
Goede voorbeelden van een tekst zijn van onschatbare waarde, zelfs beter dan een stappenplan! Leerlingen laten zien hoe een sterke tekst eruitziet, geeft hen inspiratie en een concreet doel voor ogen.
Leg voorbeelden in de klas waar leerlingen op eigen initiatief ideeƫn kunnen opdoen. Leerlingen krijgen zo de kans om hun eigen leerproces in handen te nemen.
De leerkracht kan hen coachen door onzekere leerlingen aan te spreken die te snel naar het voorbeeld grijpen, en andere leerlingen aan te moedigen om te gaan kijken.
Schrijfonderwijs als groeiproces
Als leerkracht moet je dus vooral inzetten op werken aan de attitude bij leerlingen om teksten na te lezen en zelf op zoek te gaan naar alternatieven.
Door bovenstaande tips toe te passen, verhoog je de schrijfmotivatie van leerlingen en hun eigen actieve bijdrage.
Schrijven is dan geen snelle opdracht meer die af is zodra hij ingeleverd wordt, maar een verbeteringsproces waarin ze leren met tussenstappen. Leerlingen leren zo inzien dat een eerste versie geen eindversie is.
Zijn deze suggesties voldoende?
Ik ben zeker te vinden voor de voorgestelde technieken. Op papier lijken ze sterke handvatten voor een krachtiger schrijfonderwijs:
De focus niet te breed, maar vernauwen.
Zelfcorrigeren aanleren (iets wat ik trouwens ook merk bij mijn eigen kinderen: de attitude om huiswerk na te kijken moet Ć©cht gestimuleerd worden.)
Peerfeedback
Sterke voorbeelden
Toch rijzen er bij mij enkele vragen na het lezen van het artikel.
Ik maak me zorgen over de praktische haalbaarheid. Hoewel werken in twee fasen aantrekkelijk klinkt, kan dit in grote klassen al snel tijdrovend zijn. Reken daar nog de beperkte lestijd bij en het wordt knap lastig om alle stappen zorgvuldig te doorlopen.
Ook vragen de zelfcorrigerende tools goede begeleiding. Niet elke leerling begrijpt de tips meteen, vooral als het om complexere taalregels gaat. Welke begeleiding is er nodig om ervoor te zorgen dat leerlingen de suggesties effectief toepassen?
Daarnaast wordt er gesteld dat dit de schrijfmotivatie van leerlingen verhoogt. Er wordt echter weinig, zelfs geen, aandacht aan het onderwerp besteed, wat volgens mij essentieel is voor motivatie. Gelukkig biedt FonsĀ ook artikels die daar meer de focus op leggen, zoals Speel je favoriete game!Ā
Ten slotte: kan elke leerling evenveel halen uit deze aanpak? De methoden lijken een uniforme aanpak na te streven, terwijl differentiatie in de klas cruciaal is. Moeten we niet meer rekening houden met verschillen in taalvaardigheid, leervoorkeuren, zelfstandigheid, enz.?
Ondanks mijn bedenkingen vind ik het een boeiend artikel. Als beginnende leerkracht wil ik de voorgestelde ideeƫn zeker uitproberen in de klas, maar met mijn eigen creatieve insteek en afgestemd op het niveau en de verschillende behoeften van mijn leerlingen.
Bron:
En dan nog eens schrijven. . . VIJF SUGGESTIES OM JE SCHRIJFDIDACTIEK TE VERSTERKEN. (z.d.). [Journal-article]. https://tijdschriftfons.be/wp-content/uploads/2019/04/fons_4_1_bombeke.pdf
Foto's:
Pixababy. (z.d.). Pixabay. https://pixabay.com/nl/
Wil je op dit blogbericht reageren? Graag! Laat iets achter bij opmerkingen.
Reageer je als gast? Vergeet dan niet even je naam te vermelden. 
Comments