Als wanhoop je drijfveer wordt, is het moeilijk om het patroon te doorbreken

Golfjes likken aan de zandplaat. We staan in een zee van bloemen. De zon schijnt fel, de lucht is fris. Aan de overkant van de baai rijst een bos op. Ik ben er niet. Niet hier. Niet meer. Ik zie alleen Mees, ik ben bij hem en zie hoe hij in elkaar zakt, hoe zijn ogen niet meer kijken, het bloed op het grint van het zentuintje, mijn oren suizen weer van de knal en de tijd is daar gestopt, toen, daar, voor eeuwig, ik zal voor altijd in dat tuintje blijven, de rest van mijn leven.

(Uit Patroon, pg. 111)

Het boek ‘Patroon’ van Marco Kunst is mijn eerste jeugdboek, voor jongeren vanaf 13 jaar, die ik in mijn blog wil bespreken

Het boek vertelt het verhaal van een tienerjongen Mylo die, na een tragisch ongeluk waarbij hij zijn beste vriend Mees verliest, steeds meer in zichzelf keert.

Mylo woont alleen met zijn moeder in Nederland. Zijn vader verliet hen toen hij nog een kleine jongen was en vertrok naar Amerika. Hij heeft vage herinneringen aan zijn vader, maar zijn moeder doet er alles aan om hem letterlijk uit zijn leven te knippen.

Mylo’s opa, de vader van zijn vader, een stille man die niet over het verleden praat, woont vlakbij. Hij is afkomstig uit Amerika, maar voor de liefde naar Nederland verhuisd. Hij heeft gevochten in Vietnam en dat heeft hem getekend voor het leven.

Mylo en opa worstelen beiden met spoken uit hun verleden. Alleen is het ene een recent spook en het andere één uit een ver verleden.

Weer wat geleerd: Spoken laten zich niet zomaar verjagen. Ze gaan alleen maar harder gillen als je ze opsluit.

(Uit ‘Patroon’ pg. 84)

Na het ongeluk krijgt Mylo steeds meer de behoefte om zijn vader op te zoeken.

Hij verlangt naar rust in zijn hoofd. Daarvoor gaat hij in therapie, maar dat lijkt niet voldoende. Hij wil de muurtjes in zijn hoofd helemaal afbreken.

En daarom wil Mylo naar Amerika.

Mensen vergeten niet, die bouwen muurtjes in hun hoofd. Mensen bouwen muurtjes rond alles waar ze bang voor zijn, wat ze missen, waarover ze verdriet zouden kunnen aanvoelen. Niet voelen, maar een muurtje bouwen. En al die muurtjes blijven lekker staan. Je kunt er niet onderdoor, je kunt er niet overheen, je kunt er niet omheen, en je gaat er niet dwars doorheen. Je blijft veilig tussen al die muurtjes zitten. Tot je alzheimer krijgt.

(Uit ‘Patroon’, pg. 88)

Zijn opa, die radicaal gebroken heeft met zijn zoon en Amerika, zal hem vergezellen.

Maar hij heeft beginnende alzheimer. Opa glijdt soms weg in zijn ziekte, om dan het volgende moment weer helemaal helder te zijn.

De reis is dus echt ‘nu of nooit’.

Wil je weten welk tragisch ongeluk juist heeft plaatsgevonden? Of de reis naar Amerika Mylo helpt? Lees dan zeker het boek!

Het boek is Mylo's therapiedagboek. Het is een samenraapsel van neergepende gedachten, herinneringen aan Mees en de psychische worsteling die hij nu doormaakt. .

Mylo beschrijft, zo goed en zo kwaad als hij kan, hoe hij zich voelt en hoe hij ondervindt dat iedereen zich van hem afkeert.

Het boek is voor hem een poging om de vreselijke gebeurtenis te verwerken.

Hoe verder je in het boek komt, hoe wanhopiger je hem voelt worden.

Waar hij in het begin overkomt als onverschillige puber, kruipt hij in de loop van het boek onder je huid.

Mylo beschrijft de banaliteit van de dagdagelijkse dingen en plaatst alles in perspectief tot het ongeluk.

Mam maakte lasagne terwijl ik filmpjes keek. Voor het eerst in weken proefde ik wat ik at. Maar nu spookt dat ene zinnetje de hele tijd door mijn hoofd: We hadden beter moeten weten. Ik had beter moeten weten. Het voelt alsof dat de enige conclusie is.

(Uit 'Patroon', pg. 43)

Terwijl hij vanbinnen verscheurt en niemand dat echt lijkt te zien, raakt hij er meer en meer van overtuigd dat er geen uitweg is.

Mijn lijf is een gevangenis, geen seconde van mijn leven had anders kunnen verlopen. Ik ben wie ik ben omdat mijn vader wegging, omdat mijn opa... Oorzaak en gevolg, oorzaak en gevolg, oorzaak en gevolg, …

(Uit ‘Patroon’, pg. 144)

Het boek is in jongerentaal geschreven. Zo geloof je dat je werkelijk de gedachten van Mylo leest.

Zijn taal is echter vaak hard en choquerend: Gezeik, epische shit, siliconenbimbo, smoken, tering, …

Dat stoorde me aanvankelijk. Maar verder in het boek voel je dat dit taalgebruik wel klopt. Want het gaat eigenlijk over een zoekende jongere die een masker opzet voor de buitenwereld.

De harde taal wordt afgewisseld met melancholische gedachten.

Ik had beter moeten weten? Onzin. Je kunt nooit weten wat je moet weten. De toekomst ligt vast en als mens ben je blind. Stekeblind.

(Uit ‘Patroon’, pg. 133)

Naast de jongerentaal, kom je ook veel Engelse woorden en zinnen tegen, die vaak even hard zijn als de Nederlands woordkeuze, bijvoorbeeld ‘Go fuck yourself’, ‘Fuck’.

Zo worden Mylo’s Amerikaanse roots in het boek verweven.

De schrijver gebruikt ook veel beeldspraak met als thema 'heelal' om de gevoelens van Mylo te omschrijven.

Dat kleurt de beladen thema’s van dit boek nog meer met oneindige radeloosheid en wanhoop.

Ik breek door het plafond en verdwijn in de diepten van het heelal. Ik kijk toe vanaf vijfhonderd lichtjaar verderop, waar mijn geest ergens op een planeet in een woestijn zijn toevlucht heeft gezocht en chloorgas ademt.

(Uit ‘Patroon’, pg. 156)

De schrijver kiest duidelijk voor het ik-perspectief.

Dat geeft Mylo de gelegenheid zich rechtstreeks tot de lezer te richten, wat je een betrapt gevoel geeft.

Eerst ben je aan het gluren, maar Mylo weet dat je er bent, dat je meeleest en trekt je in zijn verhaal.

Ik ben geen haar beter dan de rest. Maar jij vast ook niet, lezer.

(Uit ‘Patroon’, pg. 24)

In het laatste deel switcht de schrijver zijn vertelperspectief.

Je zit niet langer in Mylo's hoofd, maar kijkt door de ogen van de schrijver naar Mylo.

Je wordt nu letterlijk opzijgezet en kan alleen nog toekijken.

En zo beland ik bij de eigenlijke thema’s van het boek.

Het gaat niet over het tragische ongeluk, de zoektocht naar zijn vader of het verleden van zijn opa. Het gaat over psychisch welzijn en zelfdoding, twee zeer beladen thema’s.

Tijdens het lezen, heb ik mezelf vaak de vraag gesteld: Zou ik dit boek aanraden aan mijn leerlingen om te lezen? Zijn deze thema’s niet te zwaar?

Ik koos dit boek namelijk omdat de flaptekst me overtuigde.

Ik was nieuwsgierig naar het ongeluk dat gruwelijk misliep en het vreselijke geheim van opa.

Ik wilde weten of Mylo kon ontsnappen aan het patroon dat zijn famillie al drie generaties lang in zijn greep houdt.

Maar het verhaal verraste me.

Want zo licht als het op de flaptekst gebracht wordt, zo zwaar kwam het boek zelf bij me binnen.

En het blijft een zwaar thema, ook voor volwassenen, om te lezen. Want het schetst de waanhoop en het schetst hoe weinig je soms lijkt te kunnen doen.

Maar het benadrukt ook hoe een ogenschijnlijk kleine opmerking, een wereld van verschil kán maken.

Gelukkig sluit de schrijver het boek af met een krachtige epiloog.

En het is goed dat hij op deze manier eindigt, want net door de epiloog geloof ik dat jongeren hier wel iets aan kunnen hebben.

De epiloog nodigt uit tot reflectie en dialoog.

Het is wel belangrijk om bij zo een boek omkadering te geven aan de lezende jongere en de boodschap: Praten kan altijd.

Op de voorkant van het boek staat een goedgekozen passende tekening.

We zien een door hoge bomen versplinterd beeld van een bos. In de bomen zitten patronen (kogels).

Verder zien we een doorschijnende jongen, iemand die zich in die versplinterde wereld lijkt te verliezen.

Het boek bestaat uit drie grote delen: ‘De patroon’, ‘Het patroon’ en ‘Een dag om voorgoed in te blijven wonen’.

Eerst draait het om de kogel, het ongeluk.

Dan draait het om het patroon, iets waar je in vastzit, het verleden dat zich onvermijdelijk blijft herhalen.

Door een simpele wisseling van het lidwoord, verschuift de schrijver de focus.

Een krachtige vondst, vind ik persoonlijk.

Het boek telt 190 pagina’s en is uitgegeven in 2022 door uitgeverij J.H. Gottmer te Haarlem.

Het aantal bladzijden kan de jongere lezer dus alvast niet afschrikken.

Patroon is een verhaal over de zoektocht naar jezelf.

Een verhaal over hoe het leven zelf een worsteling kan zijn, met als kernboodschap dat er steeds mogelijkheden zijn om dit patroon te doorbreken.

Wil je op dit blogbericht reageren?  Graag!  Laat iets achter bij opmerkingen.
Reageer je als gast?  Vergeet dan niet even je naam te vermelden.

Terug naar CultuurGegluur