Taalfouten: een onverwachte stressfactor?

Stel je even voor: je leest een artikel, een e-mail of een blogbericht. En plots zijn ze daar! Taalfouten... Van die kleine, geniepige spelling- en grammaticafouten die toch stiekem in de tekst geslopen zijn. Wat als ik je nu vertel dat deze stiekemerds niet enkel het rode streepje van je spellingscontrole activeren maar ook een heuse lichamelijke reactie teweegbrengen die gelinkt wordt aan stress?

Het onderzoek

Taalfouten blijken toch niet zo onschuldig te zijn. Onderzoekers aan de Universiteit van Birmingham vonden dat mensen een stressrespons vertonen wanneer ze iemand een grammaticale fout horen maken in hun moedertaal. (Rappé, 2023)

Recent Brits onderzoek stelt vast dat taalfouten meer met ons doen dan we op het eerste gezicht zouden denken.

Meer nog, deze fouten veroorzaken een effectieve meetbare stressreactie bij het testpubliek. Hun hartslagvariabiliteit wordt constanter, wat gek genoeg niets is om blij van te worden.

HVR of hartslagvariabiliteit is de tijd tussen je hartslagen in. Die tijd kan constant zijn – zoals bij een metronoom – of er kan veel variatie tussen de slagen zitten.

Consistentie is in dit geval een boosdoener. (Rappé, 2023)

“Het is misschien contra-intuïtief, maar het is beter als daar wat verschil op zit. Hoe gezonder je hart, hoe meer variabiliteit er in je hartslag zit.” (Beckers, 2023)

Bij stress gaat je hartslag dus omhoog én neemt je HVR af.

Dat is precies wat Britse onderzoekers opmerken bij het testpubliek dat om de oren geslagen wordt met taalfouten.

De psychologie achter taalfouten

Maar waarom reageert ons lichaam op deze manier?

Moedertaal is grotendeels onbewust vergaarde kennis van een taal. Het is alsof die taal letterlijk met de paplepel ingegoten wordt, zonder dat je daar veel over moet nadenken of actief voor moet studeren.

Koppel daar verwachtingspatronen aan, dan krijg je een brein dat rekent op woorden en zinnen in een bepaalde volgorde en volgens vaste patronen. Zodra er een kink in de patroonkabel komt, schrikt ons brein en reageert ons lichaam.

Zelfs zonder actieve betrokkenheid tot je moedertaal, ervaar je deze fysieke en meetbare reactie. Ook de niet-taalpuristen, niet-grammaticarechters of niet-taalvirtuozen onder ons kunnen niet ontkomen aan deze opmerkelijke respons.

"Je verwacht dat iemand foutloos zijn moedertaal zal spreken. Zodra die verwachting doorbroken wordt, vinden we dat stresserend en reageert ons lichaam automatisch.” (Beckers, 2023)

Ons lichaam is gelukkig milder voor personen die niet in hun eigen moedertaal spreken. Dat is simpelweg te verklaren doordat ons verwachtingspatroon in die situatie wordt bijgesteld.

Taalfouten in de klas

Na het lezen van dit artikel, zit ik nog met één prangende vraag:

Zouden leerlingen diezelfde stress ervaren bij taalfouten? Of eerder wanneer de rode pen als zwaard van Damocles boven het verbeterwerk zweeft?

Het wetenschappelijke antwoord op deze vraag moet ik jullie helaas schuldig blijven, aangezien het testpubliek uitsluitend bestond uit 41 Brits-Engels sprekende volwassenen. Er is geen verder onderzoek gedaan bij jongeren.

Waarschijnlijk zal het antwoord niet zo zwart-wit zijn.

Als toekomstige leerkracht wil ik leerlingen taalvaardiger maken binnen een positief leerklimaat, waar dagelijks kansen zijn om te groeien en bij te leren.

Dan zijn taalfouten leerkansen en niet enkel rode strepen (of groene, gele, paarse) op een blad.

Laten we tot slot hopen dat het HVR van leerkrachten niet te veel uit de bocht vliegt wanneer ze dagelijks ondergedompeld worden in taalfouten.

Nws, V. (2023, 9 november). Nieuw Brits onderzoek: “Het horen van grammaticale fouten wekt stressreactie op”. vrtnws.be. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/11/09/grammatica-fouten-stress/

Wil je op dit blogbericht reageren?  Graag!  Laat iets achter bij opmerkingen.
Reageer je als gast?  Vergeet dan niet even je naam te vermelden. 

Terug naar CultuurGegluur